Çarpışma (Şok)
- Şok, iki cisim arasındaki ani ve sert karşılaşmadır: bilardo bilyaları çekiç ve çivi, raket ve tenis topu örneklerinde olduğu gibi. İki cismin karşılaşmaları esnasında hızları ani olarak değiştiğinde (bir şoktan) yani çarpmadan söz edilir.
- Esnek çarpmada; çarpma esnasında şekil değiştirmiş cisimler ayrıldıklarında ilk hallerine geri dönerler, m kütleli bir sarkacı; A kütleli hareketsiz diğer bir sarkacın üzerine bırakalım. Şimdi sıralayacağımız her durumda da A kütlesi çarpma ile yer değiştirir. rh^A ise, m sıçrar,ro>A ise m A’ yı biraz geriden izler. m=A ise bir ‘hız alışverişi” gözlenir, m durur ve A, m’nin sahip olduğu hızla harekete geçer. Bu dirim, bilya veya bilardo oynarken de gözlenir.
- Bir deney gerçekleştirelim: Fildişi veya metal bir toptan yapılmış olan sarkaç,benzer bir sarkaca çarpar. İlk sarkaç durur, ikincisi ise birincisinin bırakıldığı noktaya kadar yükselir. Bu sarkaç oyunu Ruygens tarafından ortaya konulmuştur. İlk sarkaç benzer sarkaç dizisine çarpar. Bir sarkaçtan diğerine hız değişimi ani olarak gerçekleşir ve sadece uçtaki sarkaç fırlatılır. Diğer ara sarkaçlar hareketsizdir.
- Çarpışan cisimler tamamıyla elastik değilse, çarpmadan sonra şekilleri bozulmuş olarak kalır. Uç hal ise, deformasyonun bütünüyle oluştuğu, iki cismin birbirine yapışık olarak kaldığı durumdur. Bu yumuşak çarpma, bir ısı çıkışı eşliğinde gerçekleşir.
- Çarpma kırılması: Çarpma esnasında, cisimlerde dikkate değer kuvvetler gelişir, özellikle çarpma çok hızlı gerçekleşmişse kopmalar, kırılmalar oluşabilir. Bu etki, patlamalarda elde edilmeye çalışılır. Bunun tersine, bir çarpma etkilerinin şiddeti amortisör zembereklerle süresi uzatılarak azaltılabilir. Endüstride kullanılan bir araçla, deney şişesi bir çarpmaya maruz bırakılarak bir metalin veya alaşımın kırılganlığı incelenebilir. Bir bıçak taşıyan sarkaç düşerken deney şişesini kırar. Şişe arasından sarkacın geçtiği iki dayanak ile tutturulmuştur. Deney şişesinin kırılgan olduğu oranda sarkaç şişeyi kırdıktan sonra daha yükseğe çıkacaktır.
- Tanecik çarpmaları: Taneciklerin yörüngeleri yani elektron ve nötronların çarpışmadan önce ve sonraki yörüngelerinin fotoğrafları çekilebilir. Bu yörüngelerin incelenmesi taneciklerin hızları ve bağıl kütleleri hakkında önemli bilgiler verir.
Şu Sayfamız Çok Beğenildi
Sayısal Mantık Çözümlü Sorular
Yorumlar
Henüz yorum yapılmamış.