Felatun Bey İle Rakım Efendi – Ahmet Mithat Efendi

BAŞLICA KİŞİLER:

Felâtun Bey: Batılılaşmayı yanlış anlamış, eğlence ve giyim meraklısı, mirasyedi, iyi yetişmemiş, züppe bir gençtir.
Rakım Efendi: Küçük yaşta yetim kalmasına rağmen kendini yetiştirmiş, akıllı, tutumlu, yerli değerleri benimsemiş bir delikanlıdır.

Alafranga hayata meraklı olan Mustafa Merakî Efendi’nin biri kız, biri erkek iki çocuğu vardır. Onları çok şık ve gösterişli bir şekilde giyindirir fakat eğitim ve terbiyelerine önem vermez. Oğlu Felâtun Bey, büyüyünce kalemlerden birine memur olur ama işine gitmez; vaktini, eğlence yerlerinde geçirir. O, tıpkı babası gibi bir Batı hayranıdır.

Fakat Batılılaşmayı sadece dışıyla almış; giyinmek, eğlenmek, yarım yamalak Fransızca konuşmak, kumar oynamak gibi şeyler sanmıştır. Okumaktan nefret eder. Kitapların sadece cildine ve kütüphanedeki görünümüne önem verir. Zamanının çoğunu terziler ve ayakkabıcılarda, tanıdığı zengin ailelerin ziyaretlerinde geçirir.

Babası ölünce, kendisine yüklü bir miras kalır. Bugünlerde Polini adlı bir Fransız aktrisine âşık olmuştur. Bütün servetini o kadınla birlikte yer, bitirir; bir yığın borca girer. Sonunda bir dostunun yardımıyla Akdeniz adalarının “birinde bir mutasarrıflık (vilayetten küçük olan sancağın en büyük idare amiri) elde ederek İstanbul’dan uzaklaşır.

Rakım Efendi ise babasını çok küçük yaşta kaybetmiştir. Annesinin ve dayısının yardımıyla eğitimini tamamlar, rüştiyeyi (ortaokul derecesinde olan eğitim kurumu) bitirir. Kendi kendisini yetiştirir. Hariciye (devlet yönetiminde dış işleri) kalemine memur olarak girer. Sevilen ve sayılan bir insan olmuştur. Fransızca öğrenir, tercümeler yapar, yabancılara Türkçe dersleri verir. Böylece bir yandan geçimini sağladığı gibi öte yandan bir miktar para biriktirir. Canan adlı küçük bir cariye satın alarak onu okutur, terbiye ve tahsilini tamamlatır. Fransızca ve piyano dersleri aldırır. Sonunda Canan ile evlenir.